تاریخچه برج آزادی
نگاهی به تاریخچه برج آزادی
برج آزادی یکی از بناهای یادبود در جهان به شمار می رود که تاریخچه آن به سال ۱۳۴۵ هجری شمسی بر می‌گردد. در این سال طرح یک نماد معرف ایران بین معماران کشورمان به مسا گذاشته شد و در نهایت طرح مهندس حسین امانت، ۲۴ساله و فارغ‌ا‌لتحصیل دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب شد. شروع عملیات ساختمان مجموعه میدان و برج آزادی اوایل سال ۱۳۴۸ و اتمام آن بعد از گذشت ۳۰ ماه تلاش شبانه روزی و پشتکار دست اندرکاران این پروژه در ۲۴مهر ماه ۱۳۵۰ بوده است.این برج در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۰مورد بهره برداری قرار گرفت و پس از انقلاب اسلامی نیز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد. طول این بنا ۶۳ متر عرض آن، ۴۲ متر و ارتفاع آن از سطح زمین ۴۵ متر است. این بنای سه طبقه دارای چهار آسانسور و دو راه پله و ۲۷۷ پله است. گفته می‌شود در ساخت برج آزادی قطعه سنگ بریده و پرداخت شده به کار رفته است در محوطه زیرین برج آزادی چندین سالن نمایش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و واحد سمعی بصری، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات، سالن کنسرت و کنفرانس و… قرار دارد. طراحی و ساخت برج و طبقات آن و همچنین سایر قسم تهای مجموعه حاصل تلاش هنرمندان و معماران با ذوق کشورمان بوده و دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است.
استخوان بندی اصلی بنا از بتن مسلح است و در ساخت آن از سنگ‌ها و مصالح ایرانی استفاده شده است. به عنوان نمونه در نمای آن ۲۵ هزار قطعه سنگ سفید معادن جوشقان اصفهان در ۱۵ هزار شکل متفاوت با سطوح پیچیده به کار رفته است. درهای اصلی از سنگ گرانیت همدان ساخته شده‌اند و حدود ۷تن وزن دارند. همچنین سنگ‌های کف و آب‌نماها ازمعدن مروارید کردستان استخراج شده است. مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی، با تصویب قانون تشکیل بنیاد فرهنگی هنری رودکی، در سال ۱۳۸۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا و اداره آن، به بنیاد رودکی واگذار شد و تا کنون زیر نظر این بنیاد فعالیت‌های بسیاری ارائه کرده است.
زیبایی آن در تلفیق چشم نواز معماری ایران باستان با عناصر معماری دوران اسلامی در یک سازه مدرن است.
در ساختار این برج، بسیاری از هنرهای سنتی ایرانی و اسلامی دیده می شود. طاق سازی های باستانی، برج و باروهای دوران سلجوقی و غزنوی، کاشی کاری های فیروزه ای ایرانی، طرح پرطاووسی کاشی‌ها، کاربندی‌های زیبای بتنی، رسمی بندی و مقرنس کاری ها ، نورگیر)روشندان(، گنبد سازی مساجد و گنبدهای رک در امامزاده ها و مقابر باستانی، استفاده از طرح بادگیرهای قدیمی ایرانی در طبقات برج، بهره گیری از باغ سازی ایرانی و استفاده از آبنما ها و فواره ها در فضای میدان آزادی همه از نشانه های هنر ایرانی و اسلامی در برج آزادی است.
این برج که با نگاهی عمیق به معماری و هویت و فرهنگ ایرانی طراحی شده است، در دل خود نشانه ها و گاه الهاماتی از بناهای قدیمی ایران باستان را دارد؛ همچون طاق کسری)ایوان مدائن(، سر برجی های هشت ضلعی گنبد سلطانیه و کلات نادری و برج علاءالدین ورامین ، چهارطاقی نیاسر کاشان )مربوط به دوران سلجوقی(، بادگیرهای یزد، گنبد های رادکان غربی و شرقی و گنبد قابوس در گلستان و گنبد مسجد خانقاه در فارس، کاربندی های زیبای مسجد وکیل شیراز )قرن ۱۲ هجری( و گنبد سرای امین الدوله در کاشان (قرن ۱۳ هجری)، گنبد داخلی نقش جهان اصفهان.مسجد شیخ لطف‌الله اصفهان و آب نماهای فین کاشان و درخت کاری های اطراف میدان
راه‌اندازی مجموعه آزادی
بنیاد رودکی در سال ۱۳۸۲ مرکز فرهنگی هنری انقلاب اسلامی در برج آزادی را با هدف شناسایی و شناساندن هنرمندان و فرهیختگان و متخصصانی که با تلاش و کوشش در مسیر معرفی فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی همت گماشته‌اند و همچنین ابعاد مختلف انقلاب اسلامی و رهبری انقلاب به نسل جدید، به راه انداخت.
پس از بحث و تبادل نظر در شورای برنامه ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تصویب کلیات طرح، بلافاصله مراحل بازسازی مجموعه آغاز و برنامه های نرم افزاری و سخت افزاری گسترده ای برای راه اندازی این مرکز تدارک دیده شد. سامانه‌های جدید نمایش لیزر گرافیک و ویدئو پروژکتور در این مکان مستقر شدند و سالن موزه و ظرفیت آن گسترش پیدا کرد و سامانه های لازم جهت افزایش ضریب ایمنی مجموعه، در آن نصب شد.
همچنین دوربین های ویژه در طبقه فوقانی برج جهت تماشای مناظر تهران از بام برج و گرفتن عکس یادبود با تقاضای بازدید کنندگان نصب شدند. سالن نمایش و پرده آب و سامانه های نور و صدا و اسلایدرها و کلیه بخش های فنی و برق و تأسیسات مجموعه نیز تعمیر و تجهیز شدند.
رمز و رازهای برج آزادی
– رمز زیبایی و استواری برج
طراحی سازه این برج بر اساس اصول ریاضی و هندسه شکل گرفته است . مربع در سطوح دو بعدی ، از کاملترین اشکال هندسی و از لحاظ قرینگی و بصری دارای فرمی پایدار است. در حالت سه بعدی نیز به شکل مکعب حجمی تکامل یافته ، بسیار پایدار و متقارن است .
افلاطون مربع را زیبا به معنی مطلق می‌داند. کلید رمز استفاده از مربع از دیرباز در طراحی سازه مورد توجه طراحان و رعایت تناسبات طلایی نیز مد نظر بزرگانی چون میکل آنژ و داوینچی در هنر بوده است. طراح برج آزادی نیز گویی با مکاشفه در علوم و هنر مختلف، مربع را که در معماری اسلامی و فرهنگ ایرانی از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، به شکل هوشمندانه ای رمز طراحی این سازه قرار داده است .
همانطور که مشاهده می‌شود وجود این مربع و دایره ها در نما و پلان اصلی برج بر اساس اصل تقارن، باعث بوجود آمدن اضلاع و تناسبات طلایی شده و کلید رمز استواری و زیبایی در معماری بی نظیر برج آزادی است.
– فاز ٣ میدان آزادی
پروژه ساخت میدان آزادی با مساحت بیش از ۵٠٠٠٠ متر مربع در ٣ فاز طراحی شده بود. در فازهای اول و دوم، إلمان اصلی برج آزادی و محوطه آن به همراه محیط زیرین برج با زیربنای ١٢۵٠٠ متر مربع فضای فرهنگی هنری، اجرا و افتتاح شد.
فاز سوم این پروژه همانطور که در شکل مشاهده می‌شود، برگرفته از میدان نقش جهان اصفهان طراحی شده که در طبقه همکف میدان، مسیر گردشگری و غرفه های صنایع دستی و در طبقه بالایی آن امکان تردد خودرو پیش بینی شده بود که اجرایی نشد.
نمای طبقات برج
طبقات فوقانی برج آزادی، هم از لحاظ معماری و هم از لحاظ فنی رازهای بسیاری را در خود نهفته دارد. درون دو پایه برج ۴ دستگاه آسانسور و درون دو پایه دیگر، راه‌پله ها به تعداد هر کدام ۲۷۷ پله تعبیه شده‌اند. راه پله‌ها نقش مهمی نیز در گردش هوای طبقات دارند.
این نما از سه طبقه اصلی و دو میان طبقه تشکیل شده که هر یک از طبقات، معماری منحصر بفرد و چشم‌نوازی دارند. گنبد رُک، طرح آرامگاه خیام، اتصال نقوش اسلامی به طاق‌های برگرفته از دوران ساسانی و همچنین باز بودن هر طبقه نسبت به طبقه دیگر؛ از جمله جذابیت‌های معماری این طبقات به شمار می‌روند.
